Vilanculos (Vilankulo) – toegangspoort naar de paradijselijke Bazaruto Archipel

“Oh woon jij in Vilanculos? Daar zou ik zo graag nog eens naar toe willen - zo paradijselijk, zo mooi!”, aldus de 90 jarige moeder van een Nederlandse vriend die ik hier in Mozambique leerde kennen, ze komt elk jaar bij haar zoon op bezoek. “Ik zag ooit een plaatje van die schitterende baan in een brochure en had nog nooit zoiets prachtigs gezien”. Het is waar, antwoordde ik, op de foto’s lijkt het prachtig en het ís ook echt zo.

Vilanculos – voorheen een rustig vissersplaatsje, nu één van Mozambique’s toeristische hotspots. Officieel Vilankulo, vernoemd naar de lokale chief Gamela Vilankulo Mukoke, een welbekende familie naam in dit gebied

Vilanculos is vooral bekend als de toegangspoort naar de paradijselijke Bazaruto Archipel welke al in 1971 de status van beschermd gebied kreeg en daarmee het eerste nationaal park op zee in Mozambique - vanwege de bijzonder mooie onderwaterwereld. Met walvishaaien, manta roggen, duizenden vissoorten, walvissen, dolfijnen, nestelende zeeschildpadden en de laatst overgebleven levensvatbare populatie van dugongs (doejongs) in de regio is dit een fascinerende onderwaterwereld en het duiken en snorkelen fantastisch. In combinatie met azuurblauw water, hagelwitte stranden en wuivende kokospalmen werd de archipel hiermee een felbegeerde toeristische bestemming.

De archipel is een duikersparadijs en mekka voor snorkelaars en de bultrug walvissen in het migratieseizoen van zo dichtbij te kunnen zien is altijd weer een bijzondere ervaring.

Op de eilanden van de archipel zelf tref je uitsluitend exclusieve resorts en hotelsaan, variërend van het wat meer familievriendelijk en grotere Anantara Resort, tot het luxueuze &Beyond Benguerra en nog luxere en exclusieve  Kisawa Hotel,voor vijf sterren service en exclusiviteit.

In 2023 opende Zenguelemo Lodge, een luxe eco glamping in samenwerking met de lokale gemeenschap. Een unieke mogelijkheid om relatief betaalbaar middenin de archipel te kunnen verblijven.

Onder de overvliegende helikopters die de gasten van de kleine internationale luchthaven in Vilanculos naar de luxueuze lodges op de eilanden brengen, gaat het leven in Vilanculos onverstoorbaar en onveranderd door, zoals dit al eeuwen gaat. Aan het einde van de dag komen de traditioneel Arabische dhows de baai van Vilanculos binnenzeilen met hun vangst van de dag of nacht; waar de vrouwen hun opwachten om het vervolgens te verkopen op de markt.

Dit is een bijzonder plaatje wat je niet meer op zoveel plekken ter wereld ziet. Ik blijf het, al sinds we hier zijn, bijzonder vinden hoe dit authentieke lokale leven zich vermengt met het (nog kleinschalige) toerisme. Toeristen (of wijzelf) die genieten van een koud biertje in de beach bar met daarvoor op het strand de vissers druk en precies bezig hun netten te repareren. De vissers zijn maar wat blij als je een verse vis of kreeft van ze koopt of een kleine souvenir van de jongens op het strand.

De lokale Mozambikanen blijven onveranderd vriendelijk en zijn altijd even blij en vrolijk.

De afgelopen jaren heeft Vilanculos Vilanculos een behoorlijke groei doorgemaakt,nieuwe wegen werden aangelegd (zelf wonen we nog aan een zandpad), in recordtijd werd bijna de hele plaats van elektriciteit voorzien (met alle voor- en nadelen vandien want Mozambikanen houden enorm van harde muziek!).

Er kwamen veel accommodaties bij, van backpackers tot luxe 5 sterren hotels zoals het prachtige Santorini Hotel. Er is daardoor qua accommodaties voor elk wat wils en voor ieder budget wel wat beschikbaar, al liggen de prijzen gemiddeld wel een stuk hoger dan in bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Dit heeft vooral te maken met de kleinschaligheid, het feit dat in Mozambique vrijwel alles geïmporteerd wordt met 100% importtarieven, en seizoensgebondenheid. Vilanculos ligt ook een stuk noordelijker van de hoofdstad Maputo dan plaatsen als Ponto d'Ouro,Bilene en Tofo Beach, in het zuiden van Mozambique.

Zoals gezegd werd Vilanculos vooral bekend als de toegangspoort naar de idyllische archipel. Maar de witte stranden met uitzicht op de glinsterende baai, ruime keuze aan accommodaties, het authentieke lokale leven en de relaxte sfeer maken Vilanculos een heerlijke vakantie plek om uit te rusten en te ontspannen..

Als je van een wat actievere vakantie houdt, biedt Vilanculos volop activiteiten.. Een kanotocht in de Govuro wetlands is één van mijn favoriete excursies. Of breng een bezoek aan de archeologische site Chibuene, mijn favoriete gebied in Vilanculos, zo'n 10 kms van het centrum. Chibuene is één van de oudste handelsplaatsen aan de kust van Oost Afrika. Het restaurant omringd door imposante Baobab bomen wordt gerund door de lokale gemeenschap. Een ander inspirerend lokaal gemeenschaps project en mooi voorbeeld van ecotoerisme is een zeepaardjes tocht per traditionele dhow.Dit project wordt gerund door de lokale stichting ParCo. Zij verzorgen ook regelmatig grote schoonmaak acties op het strand en zamelen plastic in, voor recycling. Ze doen enorm goed en belangrijk werk!

Een lokale 'village tour' per Tuk Tuk (de lokale naam voor Tuk Tuk is 'chopelais een super leuke manier om meer te weten komen over de lokale gebruiken, het eten en de geschiedenis van Vilanculos. Of maak een natuurwandeling met mijn kundige vriend Crispen. Paardrijden in de oceaan met Mozambique Horse Safari is een heel unieke ervaring of ga  kitesurfen in de baai van Vilanculos.De keus is aan jou!

We bezochten Mozambique al in 2008, toen we vanuit Malawi over land met lokaal vervoer naar Pemba reisden, in het uiterste noorden van Mozambique. Ik vond het direct zo mysterieus, zo bijzonder.

Het was alsof we een fonkelende ruwe diamant hadden gevonden,Rustig, kalm en verborgen, daar aan de kust van Oost-Afrika, zo prachtig en zo vriendelijk, aan die glinsterende Indische oceaan. En er was geen toerist te bekennen!

Jaren later keerden we terug, opnieuw naar het noorden en de paradijselijke Quirimbas ArchipelagoIn Pemba ontmoette ik een Friezin al jaren in Afrika wonend, die me over Vilanculos vertelde.

Yoga, meditatie en wellness in Vilanculos

Europa was in de ban van lockdowns en QR codes en we hadden een moeilijk 2020 achter de rug waarin mijn zusje haar jongste kind verloor. Zo besloten we begin 2021 op vakantie te gaan naar Vilanculos. We hielden meteen van de relaxte en gemoedelijke sfeer, de prachtige baai, en tropische bomen en bloemen. We gingen naar de yoga in het mooie Bahia Mar Hotel en ontmoetten de Portugese manager Susana, die wellness en welzijn verder wilde ontwikkelen in Vilanculos. Terwijl Gerry zijn nieuwe Masters in Mindfulness afrondde, richtten we Mindwise op.Een nieuw avontuur was geboren.