“Oh woon jij in Vilanculos? Daar zou ik zo graag nog eens naar toe willen - zo paradijselijk, zo mooi!”, aldus de 90 jarige moeder van een Nederlandse vriend die ik hier in Mozambique leerde kennen, ze komt elk jaar bij haar zoon op bezoek. “Ik zag ooit een plaatje van die schitterende baan in een brochure en had nog nooit zoiets prachtigs gezien”. Het is waar, antwoordde ik, op de foto’s lijkt het prachtig en het ís ook echt zo.

Vilanculos – voorheen een rustig vissersplaatsje, nu één van Mozambique’s toeristische hotspots. Officieel Vilankulo, vernoemd naar de lokale chief Gamela Vilankulo Mukoke, een welbekende familie naam in dit gebied

Vilanculos is vooral bekend als de toegangspoort naar de paradijselijke Bazaruto Archipel welke al in 1971 de status van beschermd gebied kreeg en daarmee het eerste nationaal park op zee in Mozambique - vanwege de bijzonder mooie onderwaterwereld. Met walvishaaien, manta roggen, duizenden vissoorten, walvissen, dolfijnen, nestelende zeeschildpadden en de laatst overgebleven levensvatbare populatie van dugongs (doejongs) in de regio is dit een fascinerende onderwaterwereld en het duiken en snorkelen fantastisch. In combinatie met azuurblauw water, hagelwitte stranden en wuivende kokospalmen werd de archipel hiermee een felbegeerde toeristische bestemming.

De archipel is een duikersparadijs en mekka voor snorkelaars en de walvissen van dichtbij te aanschouwen in het mirgratieseizoen altijd een geweldig ervaring.

Op de eilanden van de archipel zelf tref je uitsluitend exclusieve accommodaties aan, variërend van het wat meer familie vriendelijke en grotere Anantara Resort tot het luxueuze &Beyond Benguerra en nóg luxere Kisawa Sanctuary voor top class service en exclusiviteit.

In 2023 opende, Zenguelemo Lodge een luxe eco glamping in samenwerking met de lokale gemeenschap, een unieke mogelijkheid om relatief betaalbaar middenin de archipel te kunnen verblijven.

Onder de overvliegende helikopters die de gasten van de kleine internationale luchthaven in Vilanculos naar de luxueuze lodges op de eilanden brengen, gaat het leven in Vilanculos onverstoorbaar en onveranderd door, zoals dit al eeuwen gaat. Aan het einde van de dag komen de traditioneel Arabische dhows de baai van Vilanculos binnenzeilen met hun vangst van de dag of nacht; waar de vrouwen hun opwachten om het vervolgens te verkopen op de markt.

Dit is een bijzonder plaatje wat je niet meer op zoveel plekken ter wereld ziet. Ik blijf het, al sinds we hier zijn, bijzonder vinden hoe dit authentieke lokale leven zich vermengt met het (nog kleinschalige) toerisme. Toeristen (of wijzelf) die genieten van een koud biertje in de beach bar met daarvoor op het strand de vissers druk en precies bezig hun netten te repareren. De vissers zijn maar wat blij als je een verse vis of kreeft van ze koopt of een kleine souvenir van de jongens op het strand.

De lokale Mozambikanen blijven onveranderd vriendelijk en zijn altijd even blij en vrolijk.

De afgelopen jaren heeft Vilanculos een behoorlijke groei doorgemaakt, nieuwe wegen werden aangelegd (zelf wonen we nog aan een zandpad), in recordtijd werd bijna de hele plaats van elektriciteit voorzien (met alle voor- en nadelen vandien want Mozambikanen houden enorm van harde muziek).

Er kwamen veel accommodaties bij, van backpackers tot luxe 5 sterren hotels zoals het prachtige Santorini hotel. Er is daardoor qua accommodaties voor elk wat wils en voor ieder budget wel wat beschikbaar, al liggen de prijzen gemiddeld wel een stuk hoger dan in bijvoorbeeld Zuid-Afrika. Dit heeft vooral te maken met de kleinschaligheid, het feit dat in Mozambique vrijwel alles geïmporteerd wordt met 100% importtarieven, en seizoensgebondenheid. Vilanculos ligt ook een stuk noordelijker van de hoofdstad Maputo dan plaatsen als Ponto d’Ouro, Bilene en Tofo. waardoor er veel minder (self-drive) reizigers komen dan in het zuiden van Mozambique.

Zoals gezegd werd Vilanculos vooral bekend als de toegangspoort naar de idyllische archipel. Maar de witte stranden met uitzicht op de glinsterende baai, ruime keuze aan accommodaties, het authentieke lokale leven en de relaxte sfeer maken Vilanculos een heerlijke vakantie plek om uit te rusten en te ontspannen..

Als je van een wat actievere vakantie houdt, biedt Vilanculos volop activiteiten. Een kanotocht in de Govuro wetlands is één van mijn favoriete excursies. Of breng een bezoek aan de archeologische site Chibuene, mijn favoriete gebied in Vilanculos, zo'n 10 kms van het centrum. Chibuene is één van de oudste handelsplaatsen aan de kust van Oost Afrika en het restaurant omringd door imposante Baobab bomen wordt gerund door de lokale gemeenschap. Een ander inspirerend lokaal gemeenschaps project en mooi voorbeeld van ecotoerisme is een zeepaardjes safari per traditionele dhow. Dit project wordt gerund door de lokale stichting ParCo. Zij verzorgen ook regelmatig grote schoonmaak acties op het strand en zamelen plastic in, voor recycling. Ze doen enorm goed en belangrijk werk!

Een lokale 'village tour' per 'Tuk Tuk'chopela‘ is een super leuke manier om meer te weten komen over de lokale gebruiken, het eten en de geschiedenis van Vilanculos. Of maak een natuurwandeling met mijn kundige vriend Crispen. Een oceaan safari per paard met Mozambique Horse Safari is heel speciaal of ga kitesurfen in de baai van Vilanculos. De keus is aan jou!

We bezochten Mozambique al in 2008, toen we vanuit Malawi over land met lokaal vervoer naar Pemba reisden, in het uiterste noorden van Mozambique. Ik vond het direct zo mysterieus, zo bijzonder.

Het was alsof we een fonkelende ruwe diamant hadden gevonden,Rustig, kalm en verborgen, daar aan de kust van Oost-Afrika, zo prachtig en zo vriendelijk, aan die glinsterende Indische oceaan. En er was geen toerist te bekennen!

Jaren later keerden we terug, opnieuw naar het noorden en de paradijselijke Quirimbas ArchipelagoIn Pemba ontmoette ik een Friezin al jaren in Afrika wonend, die me over Vilanculos vertelde.

Yoga, meditatie en wellness in Vilanculos

Europa was in de ban van lockdowns en QR codes en we hadden een moeilijk 2020 achter de rug waarin mijn zusje haar jongste kind verloor. Zo besloten we begin 2021 op vakantie te gaan naar Vilanculos. We hielden meteen van de relaxte en gemoedelijke sfeer, de prachtige baai, en tropische bomen en bloemen. We gingen naar de yoga in het mooie Bahia Mar Hotel en ontmoetten de Portugese manager Susana, die wellness en welzijn verder wilde ontwikkelen in Vilanculos. Terwijl Gerry zijn nieuwe Masters in Mindfulness afrondde, MindwiseEen nieuw avontuur was geboren.

Ilha de Moçambique (Portugees voor Mozambique Eiland) is één van de meest bijzondere en cultureel interessanste plaatsen om te bezoeken in Mozambique.

In 2017 bezochten we dit eiland voor het eerst. Het was alsof we in een tijdcapsule waren gestapt naar een lang vervlogen tijd, maar nog steeds zo aanwezig en zo voelbaar en tastbaar dat heden en verleden op een haast surrealistische manier door elkaar liepen. We verbleven in een historisch huis genaamd Casa das Ondas (Huis van de Golven) vol met prachtige koloniale meubels en ik hoorde de oceaan zachtjes ruisen vanuit mijn hemelbed. Het beeld van de lokale Makua vrouw, gekleed in een prachtig gekleurde capulana (sarong die voornamelijk in Mozambique wordt gedragen) die voor het huis zit en uitkijkt over de eindeloze kalme blauwe Indische Oceaan, staat voor altijd in mijn geheugen gegrift.

Deze keer duurde de reis een stuk langer om er te komen omdat we niet zoals de vorige keer naar Nampula vlogen, maar de bus vanuit Vilanculos namen en de hele reis met lokaal vervoer maakten.Nadat we voor dag en dauw uit Gorongosa Nationaal Park, waren vertrokken en langs de nationale weg stonden te wachten, stopte er meteen een grote bus die ons naar Nampula bracht (16 uur) vanwaar we de volgende dag verder konden reizen.

Vanuit Nampula namen we de chapa (lokale minibus). Reizen met het lokaal vervoer in Mozambique vraagt veel geduld, opgepropt in een kleine bus en wachten tot de bus vol is voor je vertrekt. Comfortabel is anders. Al wachtend kwamen lokale verkopers langs met verse gebakken garnalen op een stokje in peri -peri saus voor 5 metical (ongeveer 5 eurocent). Heerlijk!

Vanuit Nampula is het ongeveer 3 uur rijden met chauffeur en privé taxi, wij deden er een stuk langer over. De chapas zijn eigenlijk veredelde transportbedrijven die, om wat geld bij te verdienen, zoveel mogelijk spullen meenemen. Onderweg viel een deel van de lading van het dak en dus moesten we terug, en hoe dichter we bij het eiland kwamen hoe vaker we moesten stoppen om spullen en dozen af te leveren. We snakten naar een koude 2M, een Mozambikaanse biertje. Gerry was er helemaal klaar mee. Het eilandje wordt door een vaste brug verbonden met het vasteland en het was al donker toen we lichtjes over de brug tegemoet reden. Eindelijk!

We stopten om de laatste spullen af te laden en ik snoof de warme zeebries op. Kruidige etensgeuren kwamen ons tegemoet, de moskee was prachtig verlicht; het noorden van Mozambique is grotendeels islamitisch. Het voelde nog precies als zeven jaar geleden in 2017. Een andere wereld waar heden en verleden op een wonderlijke manier in elkaar overlopen.

We overnachtten in Hotel Central, een volledig uit ruines gerestaureerd voormalig koloniaal administratief gebouw midden in de historische oude stad van het eiland. Het is een prachtig oud gebouw met lange gangen en historische zuilen, al doet het hotel hier en daar wat vervallen aan. Een budgetvriendelijke optie op het eiland met heel redelijk geprijsde kamers en een gezellige bar maar niet direct mijn persoonlijke aanrader. Na een koud biertje ging ik meteen op onderzoek uit en bezocht ik Casa Gabriel, de homestay van Italiaan Gabriele die al jaren op het eiland woont en ook, zoals de meeste accommodaties op het eiland, een gastenverblijf runt in een volledig gerestaureerd historisch pand. Ik klopte op de prachtige bewerkte massief houten deur en werd hartelijk ontvangen. Zodra je door de deur stapt, achter de metersdikke muren het huis in, is het net of je in een stapt en bevind je je in een andere wereld. De meest verrukkelijke etensgeuren kwamen me tegemoet en vol bewondering keek ik om me heen in dit ware kleine paradijsje, met maar vijf heel betaalbare, eenvoudige maar nette kamers. Gastvrijheid ten top, hier zul je je een ware sultan of sultana voelen!.

Ilha de Mozambique kwam in 1991 op de UNESCO Werelderfgoed lijst. Historisch gezien een belangrijk strategisch punt waar de Arabieren en Sultans van Oman al in de 10e eeuw handelsposten opzetten. In 1498 zetten de Portugezen met Vasco da Gama voet aan wal, werd het eiland een bestuurscentrum en later de hoofdstad van de Portugese Oost-Afrikaanse koloniën. De naam werd afgeleid van  sultan ‘Ali Musa Mbiki’ een arabische sultan die in de 15e eeuw over het eiland heerste. Later werd het hele land hiernaar vernoemd.

De mix van Arabische, Portugese en Afrikaanse (Swahili) invloeden is fascinerend. Vanwege de oude ommuurde stenen stad ‘Stonetown’ wordt het ook wel het Zanzibar van Mozambique genoemd. Het is een prachtige toeristische bestemming in Mozambique welke helaas de laatste jaren veel te lijden heeft van de berichtgeving over de onrusten in het verre noorden van Mozambique (Cabo Delgado); veel internationale toeristen zijn het eiland hierdoor gaan mijden. Toch is het prima te bezoeken en ontvangt het eiland gelukkig weer steeds meer bezoekers, vooral ook uit Mozambique zelf.

De volgende dag bezocht ik nog een aantal schitterende accommodaties, waaronder het beeldschone en exclusieve boetiek hotel Terraço das Quitandas in een meer dan 300 jaar oud gerestaureerd historisch pakhuis. Privé eigendom van een Portugese 'senhora', is dit magnifiek gerestaureerd en vol met prachtige oude koloniale meubels, materialen en tapijten. Wat een lust voor het oog en wat een schoonheid. In Jardim dos Aloés hadden we het geluk dat we de eigenaar Bruno zelf aantroffen, die alle tijd nam voor een uitgebreide rondleiding in zijn werkelijke bijzondere B&B met maar drie kamers en aandacht voor de kleinste minieuze details. Wat een unieke accommodatie, mijn favoriet op het eiland!

Bruno nodigde ons spontaan uit voor het ontbijt de volgende dag waar we de alleraardigste andere gasten ontmoetten; het ontbijt was een waar feest en eigenaar Bruno is een heuse encyclopedie en ambassadeur van het eiland. Het luxueuze Villa Sands hotel sprak mij persoonlijk minder aan, het is een mooi hotel maar onderdeel van een keten waardoor het meteen een stuk minder persoonlijk voelt, ook al was het personeel heel vriendelijk.

We wandelden rond Stone Town , ontmoetten de vriendelijkste mensen en de alleraardigste Fahar van Ilha Blu die dhow tours op het eiland organiseren vanuit een mooi café met voortreffelijke cocktails. Een unieke manier om UNESCO werelderfgoed te zien, vanaf een dhow op de oceaan!

Er moest natuurlijk ook gegeten worden en we waren benieuwd of de mooie restaurants waar we in 2017 aten er nog waren. Ja, Ancoro d’Ouro, ook weer in een prachtig gerestaureerd pand, was open en we aten er heerlijk. We gingen naar een strandtentje voor de lokale specialiteit Cava Cava (soort kreeft), verukkelijk! In een ander lokaal tentje aten we de beste Matapa die ik in Mozambique gegeten heb. De keuken op het eiland is een mix van verse vis met Arabische invloeden van kruiden en specerijen wat de heerlijkste gerechten oplevert

We verbleven 5 dagen op het eiland. We bezochten de interactieve tentoonstelling bij de haven waar we met 3D en virtual reality een reis maakten door het verleden en heden en letterlijk een duik maakten in de Maku cultuur.We bezochten Fortaleza de São Sebastião fort van San Sebastian en het museum waar de razend enthousiaste gids ons alles vertelde over de geschiedenis. s'Avonds genoten we van gezellige live muziek in één van de prachtig gerestaureerde café's.

Bezoek Ilha de Moçambique als je meer wilt leren over de rijke geschiedenis, cultuur en keuken van Mozambique.. Het is een waar hoogtepunt in je reis naar Mozambique en één van de meest bijzondere plekken in zuidelijk Afrika waar ik geweest ben.

Hoe kom je er? Geen zorgen, ik help met de reis. We kunnen een (video)call inplannen om je wensen te bespreken. Maak gebruik van mijn kennis en expertise en laat mij je vakantie ontzorgen!

We besloten een roadtrip naar het noorden te maken, naar Gorongosa Nationaal Park, en Beira, en nog verder noordwaarts naar Ilha de Moçambique. Het noorden van Mozambique is prachtig en exotisch. Althans, zo herinner ik mij het, toen we het voor het eerst in 2008 bezochten.

Dit gedeelte van Mozambique heeft prachtige en interessante bezienswaardigheden. Omdat de wegen erg slecht zijn en onze auto inmiddels ook al op leeftijd is, reisden we met het lokale vervoer. Voor dag en dauw vertrokken we uit Vilanculos naar Beira. De weg naar Beira is verschrikkelijk. Ik heb nog nooit zulke grote 'potholes'gezien! Maar voorin de  chapa  (lokale minbus) was het te doen, de chauffeur reed prima en eenmaal aangekomen in Inchope, doemde een prachtige nieuwe snelweg voor ons op. Deze weg is aangelegd door de Chinezen en verbindt de havenstad Beira met Zimbabwe.

Beira is na Maputo de tweede stad van Mozambique. Toeristisch gezien misschien niet de meest interessante stad maar wel met een relaxte sfeer, aardige mensen, veel lekkere restaurantjes en prima middenklasse hotels. Ik vond Beira erg leuk! Met een internationale luchthaven is het een goede uitvalsbasis voor een bezoek aan Gorongosa, dat vanaf hier ca. 5 uur rijden is.. Onze lokale chapela (tuk tuk) chauffeur bleek uitstekend Engels te spreken, een prima gids dus als je de Portugese taal niet machtig bent en Beira wilt verkennen.

Fransisco liet ons in zijn chapela, de stad zien, waar we ook hotels bezochten en lekkere verse vis aten. Hij nam ons mee naar de lokale vissershaven met de oude viskotters, het treinstation met een treinverbinding naar Zimbabwe en de mooie Portugese kathedraal van Beira.We reden langs het voormalige Grand Hotel, een populair luxe hotel in de koloniale tijd, nu een vervallen woonplek voor de armen van Beira. Hotel Estoril is een goed middenklasse hotel met redelijke prijzen. Hotel Tivoli met een zuster hotel in Maputo, biedt met zijn koloniale uitstraling, mooie houten vloeren en goed restaurant ook een goed verblijf. Wij verbleven in een privé huis van een heel aardig stel die een  duurzaam bos voor Mozambikaans hardhout beheren, in het gebied bij Gorongosa. Niks is toeval! Ik kreeg steeds meer zin in onze volgende bestemming!

Vroeg in de ochtend vervolgden we onze reis per  chapa naar Gorongosa Nationaal Park. Halverwege ging deze niet verder en wachtten we uren in de warme zon tot de volgende chapa tdie ons bij de toegangsweg naar het park afzette. Vanaf hier is het nog zo'n 30 kilometer naar het park over een onverhard zandpad. Na uren opgepropt te hebben gezeten in overvolle minubusjes, was de pickup met een safari jeep een ware traktatie en de weg naar de entree van het park al magnifiek. Ik had geen idee wat te verwachten en had ons eigen tent meegenomen; het verblijf in Gorongosa is niet goedkoop. Maar we werden met alle egards ontvangen, kregen een tent in het main camp met lekkere bedden aangeboden en werden uitgenodigd om alle safaris te doen.

We ontmoetten de gepassioneerde Vasco, die als klein jongetje al naar Afrika wilde, nadat hij op TV een promotiefilm over Gorongosa zag en gefascineerd raakte door dit gebied. Hij liet ons de film zien, compleet met oude volkswagenbusjes als safari jeeps! Hij vertelde ons alles over de  geschiedenis van Gorongosa, de de teloorgang na de burgeroorlog in Mozambique, de wederopbouw erna en de talloze lokale gemeenschaps- onderzoeks en innovatieve projecten. 

Het is onvoorstelbaar indrukwekkend wat hier in twintig jaar tijd bereikt is. Ik was zwaar onder de indruk. Nadat het ecosysteem hersteld was, kwamen de dieren terug, en nu stikt het van de wilde dieren. De gidsen zijn zeer professioneel en goed opgeleid, het park heeft prachtige exclusieve safari lodges en het oorspronkelijke Chitengo kamp biedt met Montebelo Gorongosa Lodge comfortabele en betaalbare kamers. De overweldigende natuur, kleuren en stilte zijn adembenemend.

We bezochten enkele van de  inpirerende projecten zoals het Pangolin beschermings project en ik zag voor het eerst van mijn leven een Pangolin Wat een lief en bijzonder dier, helaas ernstig bedreigd. s'Avonds zaten we bij het kampvuur in Chitengo Camp en genoten van de sterrenhemels. We sliepen als marmotten met de geluiden van de bush. Tijdens één van de safaris, heel even - overviel me een gevoel van complete eenheid met de natuur. Een heel emotioneel moment.

Het was overweldigend en voor mij is dit absoluut één van de hoogtepunten in Mozambique.